AddThis

Share |

Τρίτη 29 Ιουλίου 2008

H κοινωνία του θεάματος και το αδιέξοδο της σύγχρονης τέχνης-Σχόλιο με αφορμή το 14ο φεστιβάλ χορού Καλαμάτας

"solit-id:2009"©mirto fifa
Το πρόβλημα επικοινωνίας που παρατηρείται γύρω μας (και εστιάζοντας στη σύγχρονη νεοελληνική κοινωνία), μάλλον μεταφέρεται στην σύγχρονη νεοελληνική αντίληψη της τέχνης (καθώς και στην σύγχρονη νεοελληνική τέχνη), ως αδυναμία να αναγνωριστεί το"αληθινό".
Ενώ αντίθετα η πλάνη ή η ψευδαίσθηση ότι είδες κάτι το όποιο ενέχει αλήθεια μέσα του, εκτιμάται πολύ περισσότερο.

Και η παραπάνω διαπίστωση ουσιαστικά αναγνωρίζεται σε όλη την αλυσίδα της τέχνης.
Από τον δημιουργό-παραγωγό έως τον θεατή-καταναλωτή.

Ας σημειωθεί ότι η παραπάνω διαπίστωση αφορά ένα γενικευμένο σύνολο, ώπου μέσα σε αυτό μπορεί ο καθένας να βρεί εξαιρέσεις, ιδιαιτερότητες και ένα σωρό διαφοροποιήσεις.

Σε γενικές γραμμές είναι πράγματι πολλές οι φορές, πλέον, που ξεκινώντας από τον δημιουργό, δεν είναι ο ίδιος συνεπής, ως προς το έργο του και τις προθέσεις του, δεν έχει εμβαθύνει όπως αρμόζει σε μια διαδικασία έμπνευσης και παραγωγής ενός καλλιτεχνικού έργου....Βλέπουμε πλέον πολλές φορές έργα, που οι δημιουργοί τους τα έχουν "ξεπετάξει", είτε προκειμένου να τα ολοκληρώσουν σε προκαθορισμένες ημερομηνίες ή να εντυπωσιάσουν...
είτε να γίνουν αρεστοί στους "αγοραστές σύγχρονης τέχνης, είτε εν τέλει να ικανοποιήσουν προσωπικές φιλοδοξίες και εγωιστικές προθέσεις.
Αλλωστε το θέαμα και ο εντυπωσιασμός αποτελεί βασική προτεραιότητα στα σύγχρονα έργα και ειδικότερα στις νεοελληνικές επιλογές και παραγωγές, καθώς αυτό φαίνεται από την αλόγιστη χρήση υλικών και εργαλειών.

Χαρακτηριστική έιναι η κριτική προς διάφορες παραστάσεις του Φεστιβάλ αθηνών , ως προς το γεγονός ότι υπηρξαν αρκετα "ενεργοβόρες", δηλ . απαιτούσαν αρκετό τεχνικό εξοπλισμό, και κατ επέκταση "χέρια" για τον εξοπλισμό αυτό, δηλ. "μεροκάματα" και υλικά, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικά η ανάγκη.
Και να σημειώσουμε ότι ότι η κριτική αυτή αφορούσε ως επί το πλείστον ελληνικές παραγωγές , με χαρακτηριστικά ανοργάνωτη δομή και αρκετό "ύφος" και εγωισμό ως προς τους υπολοιπους εργαζομένους, και ειδικά τους τεχνικούς, στο Φεστιβάλ.

Ενώ τεράστιο υπήρχε το χάσμα μεταξύ ελληνικών και ξένων παραγωγών, ως προς την οργάνωση τους και τις απαιτήσεις τους. Βέβαια από τις ελληνικές παραγωγές, οφείλω να ξεχωρίσω την παράσταση του Μ. Μαρμαρινού, η οποία ,αν και υποκείμενη στο ίδιο κλίμα 'σπατάλης ενέργειας', είχε αδιαμφισβητητα ευγενείς προθέσεις και φαινόταν αυτό.

Από το ίδιο κλίμα φαίνεται να μην απομακρύνθηκε και το Φεστιβάλ Καλαμάτας, το οποίο ως θεσμός έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν, πολύ καλές παραστάσεις.
Βέβαια φέτος το κλίμα εντυπωσιασμού ήταν αρκετά έντονο.Σίγουρα υπήρξαν κάποιες ενδιαφέρουσες παραστάσεις (Vera Mantero, Robyn Orlin με τους Via katlenhong), οπώς επίσης και η παράσταση των Storm& Discipulos do ritmo, η οποία και μετέφερε μια πολύ καλή ενέργεια στους θεατές, σχετικά με το γιατί κανείς χορεύει.
Όμως χαρακτηριστική ήταν η εμμονή του φεστιβάλ, για την προώθηση παραστάσεων με έντονη τη χρήση video , ως νέο μέσο έκφρασης(;) ,ασχέτως αν τελικά είχε ουσιαστικό ρόλο στην δραματουργία και εν τέλει στην σύνθεση του έργου.

Το video ,όπως και άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα, είναι για την τέχνη, εργαλεία σύνθεσης, όπως είναι ο καμβάς, ένα ανθρώπινο σώμα, μια φωτογραφία. Δεν είναι αυτοσκοπός.
Και ούτως ή άλλως η τεχνολογία στην τέχνη είναι μια ιστορία που ξεκινά από τις αρχές του αιώνα, ενώ η κινηματογράφηση της κίνησης και τα πρώτα videodance έργα ξεκινούν στην δεκαετία του '40, με πρώτη εκπρόσωπο την αμερικανίδα Μaya Derek.
Και εν τέλει το video δεν είναι "φέτα Τριπόλεως" , να πείς ότι, " θέλω μισό κιλό από δαύτο,
γιατί κάνω μια παράσταση και θέλω ποικιλία!"... (ούτως ή άλλως για ποικιλίες αλλού είναι τα μέρη....!)
Βέβαια, ξαναγυρνώντας στην "αλυσίδα της τέχνης", που προαναφέρθηκε, πέρα από τον δημιουργό, έχουμε και τους "μεσάζοντες", δηλ. τους ιδιοκτήτες εκθεσιακών χώρων, τους επιμελητές εκθέσεων, τους διοργανωτές φεστιβάλ και γενικότερα όλα τα πρόσωπα ή οι εταιρείες , οι οποίοι μεσολαβούν για να μεταφερθεί η δουλειά ενός καλλιτέχνη στον θεατή, στο κοινό. Οι οποίοι έχουν αδιαμφισβήτητα σημαντικό ρόλο στην προώθηση της καλλιτεχνικής παραγωγής.
Το ζήτημα είναι βέβαια όλοι αυτοί οι μεσάζοντες, να έχουν την δυνατότητα να λειτουργούν αντικειμενικά ή στην τελική, να έχουν έναν φορέα από πίσω τους ( υποτιθέμενος ρόλος του Υπουργείου Πολιτισμού!), που να τους ελέγχει με κριτήρια , που αρμόζουν στην εξέλιξη της τέχνης και στην όσο καλύτερη διεύρυνσή της και κοινωνικοποίησή της.
Και σίγουρα έχουν υπάρξει και θα συνεχίζουν να υπάρχουν και χώροι και φεστιβάλ και εργαστήρια, που πραγματικά κοπιάζουν για την εξέλιξη, επικοινωνία και διάδραση της τέχνης με τον θεατή της.

Αλλά σε γενικές γραμμές,οι περισσότεροι μεσάζοντες της τέχνης, δίνουν προτεραιότητα είτε στις οικονομικές τους απολαβές, είτε στην πλήρωση των προσωπικών τους φιλοδοξιών και εγωισμών, συντηρώντας, έτσι, ένα δίκτυο εμπορίας της τέχνης, γιατί ακριβώς αυτός είναι ο ρόλος τους! Να εμπορεύονται την τέχνη ή πιο κομψά "να μεσολαβούν".
Και έτσι ενώ προτεραιότητά τους, είναι η συντήρηση αυτού του δικτύου εμπορίας της τέχνης,λόγω της παγκοσμιοποίησης του εμπορίου, "ταξιδεύει αναγκαστικά και η τέχνη, κλείσμένη μέσα σε μεγάλα κουτιά με την σφραγγίδα του Ελεύθερου εμπορίου".

Και μετά ισχυρίζεται ο οποιοσδήποτε "μεσάζοντας" ,ότι συμβάλλει στην ανταλλαγή ιδεών και στην εξάπλωση της τέχνης και ένα σωρό άλλα. Και φυσικό είναι να το υποστηρίζει αυτό, γιατί προκειμένου να την πουλήσει θα κάνει το οτιδήποτε δυνατό.

Και έτσι η τέχνη διαδίδεται σε όλον το κόσμο μέσω της ελεύθερης αγοράς, όπου όλα μπορούν εν δυνάμει να "αξιοποιηθούν". Ολα κοστίζουν! Και αυτή η διαδικασία αλλοτριώνει όλους τους μετέχοντες στην αλυσίδα της τέχνης.
Κατά συνέπεια και ο θεατής, ο οποίος είναι και ο φυσικός αποδέκτης της τέχνης και γι αυτό ακριβώς το λόγο έχει τεράστια δύναμη, αλλά δεν την έχει συνειδητοποίησει, μαθαίνει να βλέπει την" τιμή" ενός έργου και όχι το ίδιο το έργο.
Βλέπει το "ΠΟΣΟ ΚΑΝΕΙ?"
Κατ ΄επέκταση, έχει αποδυναμωθεί η ιδιότητά του να βλέπει τα πράγματα γύρω του, μέσα από τις αισθήσεις του και το ένστικτό του.
Μπερδεύεται, δεν αναγνωρίζει πού είναι η αλήθεια και πού το ψέμα. Βλέπει ένα έργο που μπορεί να μην του "μιλάει" καθόλου με τον οποιοδήποτε τρόπο (θετικό ή αρνητικό), αλλά την ίδια στιγμή το συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει " μεγάλη αξία....."-"Μα πώς ;".....αναρωτιέται..."Κάτι θα ξέρουν αυτοί που ασχολούνται..." σκέφτεται μετά.....Και αυτομάτως, με αυτές τις σκέψεις , ο ίδιος ο θεατής έχει "κανονικοποιηθεί", έχει "χειραφετηθεί",αποστομώνεται και επικροτεί, χωρίς να ξέρει και ο ίδιος το γιατί.
Και έτσι τί συμβαίνει;
Δεν υπάρχει διάλλογος, δράση-αντίδραση (που υποτίθεται οτί είναι και ο τελικός στόχος της τέχνης) μεταξύ δημιουργού και θεατή. Και αυτό, γιατί;
Γιατί, πολύ απλά, κάποιοι έχουν ορίσει μια τιμή.
Οπότε, τί δημιουργείται;
Ο θεατής δεν αντιδρά, καταναλώνει ότι του δίδεται και αποδυναμώνεται, έτσι, η αίσθησή του να κρίνει. Κατ' επέκταση δεν αντιδιαλλέγεται και δεν ζητά.

Και ένω θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα τόσο του Υπουργείου Πολιτισμού, όσο και των διαφόρων φεστιβάλ, επιδοτουμένων από αυτό, η διάδραση της τέχνης με την κοινωνία και η καλλιτεχνική παιδεία των ανθρώπων αυτού του τόπου, συμβαίνει το αντίθετο.
Η τέχνη έχει λεφτά για να διαδοθεί αλλά σχολεία ή εργαστήρια, που να την καλλιεργούν και να την παράγουν, δεν υπάρχουν ή μειώνονται (και σκεφτείτε το αυτό παννελαδικά και όχι μόνο στην Αθήνα)

Κατ' επέκταση, "ποιοί είναι αυτοί που παράγουν τέχνη και πώς έγω θα τους καταλάβω και θα τους κρίνω, όταν και εγώ ο ίδιος δεν έρχομαι σε μια ποιοτική βιοματική επαφή με αυτήν;"
Γιατί στο πλαίσιο, διαφόρων φεστιβάλ, συμπεριλαμβανομένου και του φεστιβάλ Καλαμάτας,
δεν υπάρχουν βιωματικά εργαστήρια, ανοιχτά προς το κοινό;

Γιατί ένα φεστιβάλ πρέπει να έχει την μορφή μιας συγκεκριμένης "γιορτής", κάποιες μέρες το καλοκαίρι και δεν υποστηρίζεται με διάφορες δράσεις, στην διάρκεια όλου του χρόνου. Στην τελική, "ποιός να γιορτάσει και τί ", αν δεν υπάρχει μια προεργασία από πίσω, ένας λόγος;
(εκτός φυσικά από το κέρδος ή την φιλοδοξία)

Γιατί το φεστιβάλ Καλαμάτας , ισχυρίζεται ότι συμβάλλει στην αποκέντρωση της τέχνης, όταν στην διάρκεια όλου του χρόνου η Καλαμάτα είναι μια νεκρή καλλιτεχνικά πόλη, με εξαίρεση μεμονωμένες προσπάθειες από ιδιώτες;

Γιατί θεωρείται "καλλιτεχνική αποκέντρωση" , το να παρουσιάζεις κάποια έργα κάπου, οπουδήποτε έξω από την Αθήνα, καλώντας ή δημοσιοποιώντας το γεγονός σε κόσμο, που είναι ως επί το πλείστον κοινωνός του συγκεκριμένου χώρου, σαν να κάνεις πάρτυ στο εξοχικό σου;

Γιατί είναι καλλτεχνική αποκέντρωση το να ξεκινήσεις από την Αθήνα, να έρθεις στην Καλαμάτα, να δείς κανά δυο παραστάσεις, να κάνεις και κανά μπάνιο, να φάς και λίγη γουρνοπούλα;Γιατί αυτό το πράγμα λέγεται "καλλιτεχνική αποκέντρωση" και δεν λέγεται ΔΙΑΚΟΠΕΣ; ( ή κατά το νεότερον " πολιτιστικός τουρισμός").
Στο τέλος να φτιαχτούν και ασορτί με την περίσταση δωμάτια, να επιλεχθούν και συγκεκριμένα μαγαζιά για την διασκέδαση των τουριστών, ( που ούτως ή άλλως γίνεται) και να δέσει έτσι όλο το πακέτο και σε συμφέρουσα τιμή!

Καλλιτεχνική αποκέντρωση, σημαίνει να ζήσεις και να παράγεις στην επαρχία, να ζείς και να δημιουργείς στην επαρχία..Και να παίρνεις το ρίσκο γι αυτό.....Και αυτό είναι πάνω από όλα ζήτημα νοοτροπίας και θέλησης...

Γιατί η Καλαμάτα να θεωρείται η πόλη του χορού, όταν είναι μια πόλη έτη φωτός μακριά από την επικοινωνία και την έκφραση μέσω του χορού; Τα μόνα μέρη στα οποία χορεύει η Καλαμάτα είναι ο" Μυλος",το 'Γκάζι', άντε και κάνα "sofa sofa".

Γιατί στην τελική ο οποιοσδήποτε που θέλει να κάνει κάτι το οτιδήποτε κάπου στην επαρχία,
προσπαθεί να επιβάλλει την δική του παιδεία και αισθητική και δεν λαμβάνει υποψιν του την ιστορία, τις ανάγκες και την αισθητική του χώρου στον οποίο θέλει να δράσει, προκειμένου αυτό που θα κάνει να ριζώσει στον τόπο;

Γιατί θέλουμε συνεχώς, να κατασκευάζουμε "πολυκατοικίες " γύρω μας και δεν προσπαθούμε τα όνειρά μας, τα δημιουργήματά μας ,να τα εντάσσουμε στο φυσικό τους περιβάλλον, από όπου και έχουν προέρθει;

Γιατί θέλουμε συνεχώς να είμαστε μεγαλομανείς;

Δεν ξέρω ποιά είναι η απάντηση στο συκεκριμένο τελευταίο ερώτημα, αλλά ένα είναι σίγουρο, ότι όσο υπάρχει αυτή η τάση , τόσο συχνότερα θα συμβαίνουν οι ευτράπελοι συνδυασμοί, παρασταση butoh με υπόκρουση Χατζηγιάννη!
Και η παραπάνω διαπίστωση δεν είναι κακεντρέχεια, αλλά είναι πραγματικό γεγονός και φυσική συνέπεια μιας κατάστασης που δεν είναι οργανική και δεν την ενδιαφέρει να ενταχθεί
για τους οποιουσδήποτε δικούς της λόγους......

3 σχόλια:

sunshine είπε...

αξίζει κανείς να ακούσει τις νέες προγραμματικές δηλώσεις του υπουργείου πολιτισμού, που αφορά την χρηματοδότηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και αφήνει την πληρωμη χρέων προς Δ.Ε.Π.Α.Κ, γενικά στην χώρα για ..."αύριο...."

Δημοσθένης Μιχαλακόπουλος είπε...

καλώς τους! διάβασα στον τοπικό τύπο το κείμενό σας και πραγματικά το απόλαυσα.. Όχι βέβαια πως απολαμβάνω την κατάσταση που περιγράφει.. Απλά, διάβασα αυτά που γράφω τις τελευταίες μέρες στις εφημερίδες της πόλης, με έναν τρόπο που δε θα μπορούσα να τα γράψω εγώ.

KALAMATAFREESPACE είπε...

Σας ευχαριστούμε για την ανταπόκριση!
Άλλωστε την έχουμε πραγματικά ανάγκη!
Και περιμένουμε τα δικά σας θέματα για συζήτηση!