MyCity.com
Από το Βήμα Ιδέων, Μάιος 2010
Ο Eric Gordon στο πρόσφατο βιβλίο του The Urban Spectator χαρακτηρίζει τις σύγχρονες πόλεις ως database cities, πόλεις που γίνονται αντιληπτές μόνο μέσα από αναζητήσεις, συγκεντρώσεις στοιχείων και ανταλλαγές πληροφοριών, πρακτικές που προέρχονται δηλαδή από το χώρο του διαδικτύου. Ο τρόπος που βγάζουμε φωτογραφίες, που αναζητούμε και κατεβάζουμε υλικό από το διαδίκτυο, που αποθηκεύουμε και οργανώνουμε τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες μας, δημιούργησε μια νέα διαδικασία θέασης της πόλης, υποστηρίζει ο Gordon, την “κτητική δικτατορία του θεάματος”, η οποία επηρεάζει τόσο τους τρόπους επικοινωνίας και διάδρασης μας εντός της πόλης όσο και τις προσδοκίες μας από το αστικό περιβάλλον.
Η έννοια της κτητικότητας, της ιδιοποίησης ή επανιδιοποίησης του αστικού περιβάλλοντος με τη διαμεσολάβηση της τεχνολογίας, παρουσιάζει ωστόσο ιδιαιτερότητες στην ψηφιακή πραγματικότητα. Τι ιδιοποιούνται ακριβώς οι σημερινοί χρήστες – κάτοικοι; Τι άλλο πέρα από το περιεχόμενο που οι ίδιοι διαμορφώνουν και μοιράζονται μέσω πλατφορμών όπως το Google Earth, το flickr ή το YouTube; Είναι άραγε όντως μία μορφή κτητικότητας αυτό, ή μήπως αποτελεί περισσότερο μία απόπειρα προσδιορισμού της υποκειμενικότητας των χρηστών και μια αφορμή συσχέτισης τους με άλλους μέσω της επανα-οικειοποίησης χώρων εικονικών και πραγματικών που νοούνται ή θα έπρεπε να νοούνται ως κοινοί;
Οι σημερινοί χρήστες – κάτοικοι αντιλαμβάνονται το χώρο του αστικού περιβάλλοντος μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας περισσότερο ως κοινό και λιγότερο ως δημόσιο γιατί η διαφοροποίηση αυτή ενέχει τη δυνατότητα της παρέμβασης, της αλλαγής, της εξέλιξης, της συνδημιουργίας. Οι κοινωνικές πλατφόρμες, οι εικονικοί κόσμοι, τα παιχνίδια βάσει μέσων επικοινωνίας δι εντοπισμού [location based games], οι συμμετοχικές χαρτογραφήσεις αλλά και τα “έξυπνα πλήθη” [flash mobs] αποτελούν παραδείγματα νέων κοινών τρόπων και τόπων συνάντησης που συντελούν στη διαμόρφωση της εικόνας της πόλης του σήμερα αλλά και του αύριο . Η εικόνα αυτή μοιάζει συχνά παιγνιώδης, περιπετειώδης, αιφνιδιαστική γιατί η έμφαση βρίσκεται πια στη διάδραση, στην επικοινωνία και τη συμμετοχή. Θυμίζει ενδεχομένως τη Νέα Βαβυλώνα του Constant Nieuwenhuys των Καταστασιακών, την ουτοπική πόλη που απελευθερωμένη από τη βιομηχανική τότε εργασία, θα βασιζόταν στη δημιουργικότητα των κατοίκων και θα ήταν μία ζωντανή πόλη, όχι πια για τον Homo Faber, τον άνθρωπο κατασκευαστή, αλλά τον Homo Ludens, τον παιγνιώδη άνθρωπο. Η περιπλάνηση, το παιχνίδι, η δημιουργία καταστάσεων, οι ψυχογεωγραφίες του 60 ήρθαν και πάλι στο προσκήνιο σε ένα νέο πλαίσιο, για τη σύγχρονη πόλη, λαμβάνοντας υπόψη τη διαμεσολάβηση της τεχνολογίας.
Στο ρόλο του πλάνητα βρίσκεται σήμερα ο χρήστης που με δική του ευχαρίστηση, αναζητά, αλληλεπιδρά αλλά και συνεισφέρει. Η απελευθερωτική και ριζοσπαστική άποψη όμως του Constant “ότι ο πολιτισμός βρίσκεται εκεί που σταματά η χρησιμότητα” μένει στην άκρη γιατί η νέα παιγνιώδης πόλη είναι ταυτόχρονα και μία πόλη εργοστάσιο, ως αποτέλεσμα της μεταβιομηχανικής εποχής και του γνωσιακού καπιταλισμού. To “Ne travaillez jamais/ Μη δουλεύετε ποτέ” του Debord χάνεται σε μία νέα μορφή άυλης, συγκινησιακής και συνεχούς εργασίας που στηρίζεται στη γνώση και σβήνει τα όρια εργασίας και ελεύθερου χρόνου. Η πολιτική της σημερινής μητρόπολης, όπως αναφέρουν οι Hardt και Negri, βασίζεται στην οργάνωση και την προώθηση χαρούμενων συναντήσεων και αντιπαραθέσεων. Και αν οι κοινωνικές σχέσεις και οι γνώσεις είναι ό,τι κυρίως κεφαλαιοποιείται σήμερα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι τόσο το διαδίκτυο όσο και η πόλη είναι οι κατεξοχήν χώροι παραγωγής αυτού του κεφαλαίου. Ποια θα είναι η εικόνα μας για τον κόσμο αύριο αν αποχωρήσουν οι χρήστες από το Google Earth και ποιες θα ναι οι συνέπειες για την ίδια την Google; Πέρα από παιγνιώδης, περιπετειώδης και αιφνιδιαστικός ο χαρακτήρας των νέων πόλεων στην εποχή της ψηφιακής πραγματικότητας μπορεί να είναι και ανταγωνιστικός και ιδιαιτέρως εκμεταλλεύσιμος από την αγορά.
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την αυριανή πόλη και για το αυριανό πλήθος;
“Υπάρχει χαρά και στην καταστροφή – στην επίθεση σε αυτά που κατέχεις – την πηγή της δυστυχίας σου. Η metropolisation … μπορεί να σημαίνει και τη γενίκευση της αντίστασης και της ανάπτυξης δικτύων συνεργασίας και επικοινωνίας, τη συνεχή ανάπτυξη των κοινών και των αντιπαραθέσεων των ατόμων [singularities]. Εκεί το σύγχρονο πλήθος βρίσκει το σπίτι του.” (Hardt & Negri , 2009)
–
Αναφορές
Gordon, Eric. The Urban Spectator: American Concept Cities from Kodak to Google,The Dartmouth College Press, 2010.
Hardt, Michael & Negri, Toni. Common Wealth, Belknap Harvard, Cambridge- Massachusetts, 2009.
Nieuwenhuys, Constant & Vinkenoog, Simon, New Babylon: Ten Lithographs, Amsterdam: Galerie d’Eendt, 1963
Hardt, Michael & Negri, Toni. Common Wealth, Belknap Harvard, Cambridge- Massachusetts, 2009.
Nieuwenhuys, Constant & Vinkenoog, Simon, New Babylon: Ten Lithographs, Amsterdam: Galerie d’Eendt, 1963
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου